Türklerin Ana Yurdu ve Eski Türk Kültürleri

Yapılan arkeolojik kazılar sonunda ortaya çıkarılan buluntular, Türk tarihinin günümüzden 4000 yıl öncesini  göstermektedir. Türklerin ilk ana yurdunun sınırları konusunda bugüne kadar değişik görüşler ileri  sürülmüştür. Bu görüşlerin çeşitliliği, eski dönemlerden itibaren Türklerin  geniş bir coğrafyaya yayılmış olmalarıyla açıklanabilir. Bazı kaynaklara göre Türkler, M.Ö.2000’li yıllara kadar

AItay-Sayan dağlarının kuzey batı bölgesinde yaşamışlar, daha sonra ise Ural-Altay dağları arasındaki Bölgelere dağılmışlardır.

Son araştırmalar ışığında Türklerin ilk ana yurdu; Altay-Sayan dağlarının kuzey batısı, Tanrı dağlarının kuzeyi, Hazar Denizi‘nin doğusu, Sibirya steplerinin güneyi olarak belirlenmiştir.

Orta Asya  denizlerden  uzak olduğu için karasal iklime sahiptir. Türklerin içinde yaşadıkları bu coğrafya göçebe bir havat tarzını benimsemelerine ve mücadeleci bir karaktere sahip olamalrına neden olmuştur.

Tarihte. Orta Asya’daki birçok kavim, hâkimiyet alanlarını genişletmek, yeni otlaklar bulmak için

yer değiştirmiştir. Kaynakların yetersiz oluşu, Orta Asya’nın eski tarihi hakkında bilgi edinmeyi güçleştirmektedir.

ANA YURTTA KURULAN İLK UYGARLIKLAR

Kültür, toplumların gelişme süreci içinde oluşturdukları bütün maddi ve manevi değerlerin, insanın doğal ve toplumsal çevresine egemenliğinin ölçüsünü gösteren araçların bütünüdür. Uygarlık (medeniyet) ise insanlığa mal olmuş; bütün insanlık tarafından beğenilen ve benimsenen ortak değerlerdir. İslâm medeniyetini buna örnek gösterebiliriz.

Kültür millidir. Uygarlık ise insanlığın ortak malıdır. Bir kültürün oluşmasında içinde yaşa nilan coğrafyanın özellikleri, insanların ihtiyaçları ve doğa ile ilişkileri önemli birer etkendir. Bu etkileri Orta Asya ve İlk Çağ kültürlerinde görebiliriz. Orta Asya’da yapılan kazılarda M.Ö. 5000 yıllarına kadar uzanan kültürlere rastlanmış ve bu bölgede kurulan Türk devletlerinden Büyük Hun Devleti (Asya Hunları) de bu kültürlerden etkilenmiştir. Zamanla gelişen Orta Asya kültürü, Orta Çağ Avrupa’sına ve Islâm dünyasına ışık tutmuştur.

Anav kültürü (M.Ö.4500-M.Ö.1000)

Anav kültürü, bugünkü Türkmenistan’ın başkenti Aşkabat yakınlarındaki Anav bölgesinde yapılan kazılarda ortaya çıkarılmıştır. Orta Asya nin en eski kültürüdür. Yapılan araştırmalar, bu kültüre mensup insanların yerleşik hayata geçişlerini, tuğlalardan yapılmış evlerde oturduklarını göstermektedir. Yine bu araştırmalardan  dokumacılığı, topraktan ve bakırdan eşyaları yapmayı  bildikdiklerini öğreniyoruz. Koyun,keçi,sığır ve deve beslemelerinin yanında tarımla  uğraştıkları bilinmektedir.

Eski Türk Kültürleri

– Afanasyevo Kültürü (M.Ö.3000–M.Ö.1700)

Altay ve Sayan dağlarının kuzeybatısındaki bozkırlarda gelişen bu kültür, Türklerin en eski kültürüdür. Afanasyevo toplumu, avcı ve savaşçı bir toplumdu. Bu toplumun, koyun ve at gibi hayvan

2- besledikleri bilinmektedir. Yapılan kazılarda çeşitli bakır eşyalar, çakmak taşından yapılmış ok uçları, kemikten yapılmış iğneler bulunmuştur. Afanasyevo kültürü geniş bir bölgeyi etkileyerek Orta  Asya uygarlığının temelini oluşturmuştur.

-Andronova Kültürü (M.Ö.1700–1200) Altay–Tanrı dağları, Güney Sibirya ve Hazar Denizi’nin doğusuna kadar olan bölgede o oluşmuş

bir kültürdür. Orta Asya kültürleri içinde yayılma alanı en geniş olanıdır. Bu kültür Afanasyevo kültürü ile benzerlik gösterir. Bu nedenle Afanasyevo’nun gelişmiş bir şekli olarak karşımıza çıkar. Bakırdan yapılanların yanında, ilk defa tunçtan ve altından yapılmış eşyalara bu kültürde rastlanır. Bunların üzeri hayvan figürleriyle süslenmiştir. Bu kültürü meydana getirenler, atı. binek ve yük hayvanı olarak kullanmışlardır.

Karasuk Kültürü (M.Ö..1200-700)

Bu kültür, adını Yenisey irmağının:-kollarından biri olan Karasuk nehrinden almıştır. Orta Asya uygarlığında demir, ilk olarak bu kültürde işlenmiştir. Karasuk kültürü mensupları yünlü dokumayı ve keçeden çadır yapmayı öğrenmişler ve üzeri çadırla

örtülü dört tekerlekli arabalar kullanmışlardır.

Tagar Kültürü (M.Ö..700–100)

Bu kültür Abakan bölgesinde görülmüştür. Bu bölgedeki diğer kültürlerin

en genci ve en gelişmişidir. Tagan  kültürüne ait çok sayıda iki yüzü keskin hançerler,ok uçları,iğne, bilezik, küpe, tarak gibi eşyalar bulunmuştur.

HUNLARDAN ÖNCE TÜRKLERİN YAŞAM ŞEKLİ

Çin kaynaklarında, Orta Asya’nın Hunlardan önceki sahiplerinden Hiung-nu diye bahsedilmektedir . Yapılan araştırmalar, onların bozkır kültürünün özelliklerini taşıdıklarını ortaya koymuştur.

Bozkırın zor koşulları Türklerin karakterini etkilemiştir. Bu zor koşulların getirdiği kendine güven, güçlü bir irade, dayanıklılık ve kanaatkârlık Türk milletinin başlıca özellikleri olmuştur.

Bozkırlar tarımdan çok hayvancılığa elverişlidir. Bozkır yaşamında, hayvan sürülerinin güdülmesi ve korunması için mutlaka atın ehlileştirilmesi gerekmiş; otlakların yaya olarak gidilemeyecek kadar geniş bir alanda olması atın binek hayvanı olarak kullanılmasına yol açmıştır. Atın ehlileşmesi , Türklerin hayatını çok kolaylaştırmıştır. Atin dışında sığır, deve ve ren geyiği de ilk dönemde Türklerin evcilleştirdikleri hayvanlardır. Ekonomik hayatın temeli bu dönemde hayvancılığa

dayanmaktadır. Türk boyları, sürülerine ot ve su bulabilmek için konargöçer bir hayat yaşamış, at ve  araba kullanarak çadırlarını yaylalara ve otlaklara taşımışlardır.

Evcilleştirelen havyavların ve kendilerinin beslenmeleri için bitkilerin ekilmesi zorunlu hale gelmiş ve Türkler tarım ile de uğraşmaya başlamışlardır. Türkçede bilinen ilk tarım sözcüğü ‘’ SABAN’’ bu dönemde ortaya çıkmıştır.