İslamiyetten Önceki Türk Devletlerinde Hukuk

İslamiyetten Önceki Türk Devletlerinde Hukuk. İslamiyet Öncesi Türk Devletlerinde olduğu gibi Türk-İslam Devletlerinde de hukuk ve kanunun üstünlüğü ilkesi benimsenmiştir.

• Türklerde sosyal hayatı düzenleyen, hem yönetenlerin hem de yönetilenlerin uymak zorunda olduğu yazısız kurallara Töre denir.
• Hakan, kurultay ve gelenek göreneklerin oluşturduğu törenin eşitlik iyilik ve adalet gibi değişmeyen kuralları vardır, ancak töre zaman ve şartlara göre değiştirilebilirdi.
• Türk devletlerinde adalet sisteminin başında bulunan kağan, ölüm dahil her türlü cezayı verme hakkına sahipti.

• Adli teşkilat” Yargu ” adı verilen siyasi meselelerle ilgilenen yüksek mahkeme ile adi suçlara bakan yerel mahkemelerden oluşurdu.
• Yargu’ya Kağan, yerel mahkemelere ise Yargan (Yarguci) başkanlık ederdi.
• Türklerde göçebe yaşamın bir zorunluluğu olarak uzun süreli hapis cezası uygulanmazdı.
• Bağlı olan atı veya at koşum takımını çalmak, adam öldürmek, savaştan kaçmak, devlete ihanet, kurultaya katılmamak ölümle cezalandırılır.
• Bazen suçluların mallarına devlet hazinesi adına el konulup diğer aile fertlerinin hürriyetleri de kısıtlanırdı.
• Hukuk kuralları Uygurlar zamanında yazılı hale getirilmiştir.

Not : Uygurlar döneminde yerleşik hayata geçilmesiyle ticaret gelişmiştir. Bu durum borçlar ve eşya hukuku alanında yenilik yapılmasını zorunlu kılmıştır. Kira, faiz, ipotek, ortaklık kurumu vb. konularda hukuki işlemler bu dönemde başlamıştır.

• Moğollar Türk yasalarını yazılı hale getirerek cengiz yasalarını oluşturmuşlardır.