Kıymetli Evrak Nedir, Özellikleri Nelerdir?

Kıymetli Evrak Nedir, Özellikleri Nelerdir? Kıymetli Evrak, maddi bir değere sahip olan ödeme aracı yerine kullanılabilen, devredilebilen bir evrak türüdür. Bu evraklar üzerinde hak yazılı olması gerektiği gibi ibraz edilmeden herhangi bir maddi değere sahip olmaması ile ön plana çıkmaktadır. Kıymetli evrakların bu kadar popüler olmasını sağlayan en büyük etmen maddi bir değere sahip olmasıdır. Elinde nakit parası olmayan bir kişi, yapacağı ticaret sırasında ödeme aracı olarak kıymetli evrak türlerinden çeki kullanabilir. Bu evraklar aslında ticari hayatın da aksamadan devam etmesini sağlamaktadır. Hangi evrakların kıymetli olarak görüldükleri ise;

Kıymetli Evrak Çeşitleri

Kıymetli evrakların kendi içerisinde oldukça fazla sınıflandırmaya sahip olduklarını görüyoruz. Sınıflandırma daha çok devredilme durumlarına göre yapılabilmektedir. Kıymetli evrakların kendi içerisinde 2 çeşide ayrıldığını söyleyebiliriz.

Kambiyo Senetleri

Kendi içerisinde 3 ayrı gruba ayrılan kambiyo senetleri, kıymetli evrakların ilk çeşididir. Çek, bono, poliçe bu grup içerisinde yer almaktadır. Kanunen koruma altında olan bu evraklar ile tüm ödeme işlemlerinizi hiçbir risk almadan rahatlıkla yapabilirsiniz. Kambiyo senetleri içerisinde yer alan kıymetli evrak türlerine ayrı ayrı bakacak olursak;

• Bono: Bankalar tarafından kullanılmaya başlanmaları ile beraber büyük bir talebe uğrayan bono en güvenilir ödeme araçlarından birisidir. Borçlu kişi, elinde nakit parası yoksa alacaklı kişiye elinde bulunan bonoları vererek borcunu ödeyebilir. Bono için belirlenen vade tarihi geldiğinde bozumu yapılarak para nakit olarak tahsil edilir. Bu evrakta alacaklı kişi ödemesini aslında bir nevi garanti altına almış olur.
• Çek: Alacaklı, borçlu ya da banka arasında imzalanan bir evrak türü olan çek, en çok kullanılan kıymetli evraktır. Devredilebilir olması bu evrağın yaygın olarak kullanılmasını sağlamaktadır. Elinde çek bulunan bir kişi, ilgili bankaya giderek çek üzerinde yazan kişinin hesabından tutarı çekerek alabilir. Ticari hayatın gelişmesinde çekin oldukça önemli katkısı bulunmaktadır.
• Poliçe: Bir kıymetli evrak türü olan poliçe, borçlu ve alacaklı arasında düzenlenmektedir. Kişiler arasındaki parasal ilişkiyi düzenleyen bu evrak yine ticaretin gelişmesine katkı sağlamaktadır.

Menkul Kıymetler

Menkul kıymetler, kambiyo senetlerinden oldukça farklı bir alanda kullanılır. Bu kıymetli evrak türü aynı zamanda bir yatırım aracı olarak borsa içerisinde listelenmektedir. Devlet tahvilleri, hisse senedi, hazine bonoları ve ipotekli borç senetleri menkul kıymetin içerisinde yer alan önemli yatırım araçları arasında yer almaktadır. Bu yatırım araçları hakkında ayrıntılı bilgiler verecek olursak;

• Hisse Senedi: Belli bir sermayeye sahip olan şirketler, ortaklarına ortaklıklarını göstermek amacı ile hisse senedi adı altında bir kıymetli evrak verirler. Borsada işlem gören her şirket, hisselerinin bir kısmını hisse senedi ile halka açarlar. Birikim sahipleri bu hisseler üzerinden alım ve satım yaparak gelir elde etmeye çalışırlar.
• Tahvil: Kamu kuruluşları, devlet ve anonim şirketler tarafından çıkarılan senetler tahvil olarak adlandırılır. Aynı hisse senedi gibi borsa içerisinde alınıp satılabilir. Hisse senedi ile arasındaki tek fark, borç senedi olduklarından dolayı üzerinde mülkiyet hakkı bulunmamaktadır. Vade süresi en az 1 yıl olup daha uzun süre planlanabilmektedir.
• Hazine Bonoları: Devlet, kendi içerisindeki borçları kapatmak amacı ile bazı dönemlerde hazine bono satışına girer. Tahvillerde olduğu gibi bu kıymetli evrakta da bir vade süresi vardır. Hazine bonosunda vade 12 ayı geçmemektedir. Devlet sattığı bonolar ile vatandaş ve bankalara olan borçları öder. Vade süresi sona erdiğinde de bono satın alan kişilere ana para faizi ile beraber verilir.
• İpotekli Borç Senedi: İpotekli borç senedi, taşınamaz bir mal varlığı üzerine konulmuş senet türüdür. Senedin değeri, taşınamaz mülkün değerini asla geçemez. Bu senet türünde alacaklı kişi parasını garanti altına almış olur.